Róże są wszędzie

W czerwcu królową kwiatów jest róża. To w tym miesiącu kwitnie najobficiej, olśniewając swoją urodą i zapachem, ale róże znajdziemy zawsze i wszędzie.

Na łąkach, nadmorskich wydmach, na skraju dróg i lasów, a od niedawna również na miejskich klombach wzdłuż ulic spotkamy dzikie róże. Wszystkie mają kwiaty pięciopłatkowe w kolorach od bladoróżowego do czerwonego, kwitną raz w roku między majem i sierpniem. W Polsce rośnie dwadzieścia gatunków dzikich róż, a najciekawszym miejscem są Góry Pieprzowe koło Sandomierza, gdzie rośnie aż piętnaście gatunków. Jest to miejsce unikalne w Europie.

W ogrodach, parkach , na balkonach i w donicach zobaczymy wiele różnych odmian róż. Wszystkie one pochodzą od róż dzikich, a pierwszą różą ozdobną, znaną od XIV wieku, jest róża francuska Officinalis. Od tego czasu wyhodowano tysiące odmian w kolorach od białego przez różowy, żółty, pomarańczowy, czerwony do ciemnobordowego, a nawet są już róże niebieskie i fioletowe. Do niedawna największym uznaniem cieszyły się róże wielkokwiatowe. To właśnie bukiet tych kwiatów w odpowiednio wybranym kolorze jest pewniakiem na każdą okazję. Ostatnio coraz większą popularnością cieszą się róże parkowe o mniejszych kwiatach, ale kwitnące bardzo długo i obficie.

Ciesząc się zapachem
Dawniej w ogrodach pałacowych, a teraz w parkach i ogrodach botanicznych, bardzo popularne są różanki, czyli ogrody, w których rosną same róże. Przechadzając się alejkami wzdłuż rabat, podziwiamy ich kwiaty od maleńkich, wdzięcznych różyczek do dostojnych kwiatów wielkości dłoni. W czasie spaceru towarzyszy nam przepiękny zapach, którym przesycone jest powietrze i co chwilę schylamy się do kwiatów i cieszymy ich zapachem.
Róże noszą ciekawe nazwy, czasami romantyczne, jak na przykład Sweet Memories (Słodkie wspomnienia), czy Warm Wishes (Ciepłe życzenia) , czasami podkreślające jakąś szczególną cechę, jak Velvet Fragrance (Aksamitny aromat), a czasami nazwą jest nazwisko hodowcy lub sławnej osoby. Wśród róż wyhodowanych w Polsce znajdziemy róże Maria Skłodowska-Curie, Mikołaj Kopernik czy Chopin.

Kosmetyki i jedzenie
Róże są bardzo często wykorzystywane w kosmetykach. Specjalizują się w tym producenci z Bułgarii, ze słynnej Doliny Róż. Od bardzo wielu lat znany jest olejek różany w charakterystycznym drewnianym opakowaniu. Olejek ten jest bazą do wytwarzania różnych rodzajów kosmetyków, w tym również dla panów. Nie są to drogie kosmetyki, ale jeśli chcemy z zapachem różanym zaszaleć, można kupić perfumy Diora Blooming Bouguet czy Lâncome’a Trésor Midnight Rose.
Róża jest też często wykorzystywana w kuchni. Każdy wie, że najlepsze pączki warszawskie powinny mieć nadzienie z konfitury z płatków róży. Z owoców róży wykonywane są syropy o ogromnej zwartości witaminy C. Orientalnym przysmakiem jest lokum (inne nazwy to rachatłukum, a po angielsku turkish delight) z dzikiej róży. Mało znanym specjałem z róży jest likier rosolis, aromatyzowany płatkami róży. Likier ten powstał we Włoszech, ale do Polski trafił w XVII w. i był wytwarzany w Uprzywilejowanej Fabryce Likierów, Rosolisów i Rumu Alfreda hr. Potockiego w Łańcucie. Dawniej rosolisy z Łańcuta były podawane na stołach arystokracji w całej Europie. Teraz nadal są produkowane w Łańcucie i warto spróbować tego wyjątkowego likieru np. jako dodatku do lodów waniliowych.

Róża jest różą
Róża w sztuce – nie sposób wymienić obrazów, na których znajdują się róże. Już w średniowieczu powstało wiele obrazów Madonny z różami, róże były też często malowane jako element martwej natury czy pejzażu. Wazony z różami malował Vincent van Gogh. Jeden z jego obrazów Martwa natura z polnymi kwiatami i różami przez lata uważany był za dzieło nieznanego artysty i dopiero w 2012 roku holenderscy eksperci ogłosili, że jest to jego dzieło. Kwiat ten trafił również do filozofii: Gertrude Stein pisała: „Róża jest różą, jest różą, jest różą”, mając na myśli, że powinniśmy widzieć rzeczy takimi, jakimi są.
Róża jest również często wykorzystywanym elementem zdobień architektonicznych i jednym z ulubionych wzorów w biżuterii. Jeden z najstarszych szlifów diamentów, czyli szlif rozetowy, powstał właśnie z inspiracji wyglądem kwiatu róży.
W literaturze chyba najbardziej znaną różą jest róża z „Małego księcia” Anotoine’a de Saint-Exupéry’ego. Poza tym są tysiące róż w prozie i poezji. Zakończmy więc cytatem z wiersza Próba Wisławy Szymborskej:
„Róża zakwita różą i nikt inny”.

Na zdjęciach różanka w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego.