Kilka nietypowych sposobów na zapewnienie szczęścia na cały rok

Od lat z ostatnim dniem starego roku i pierwszym nowego związanych jest wiele zwyczajów o szczególnym znaczeniu. Wiele z nich przetrwało do dziś. Czy wiedzieliście, że w Danii niepotrzebne talerze są zbierane przez cały rok, a w noc sylwestrową rozbijane o drzwi domów rodziny i przyjaciół? Z kolei Austriacy obdarowują się na Nowy Rok świnkami z czekolady i marcepanu. A to nie wszystkie sposoby na zapewnienie sobie szczęścia na cały rok.

Huczne zabawy na placach i ulicach miast, pokazy świetlne, odliczanie czasu, toasty wznoszone szampanem o północy i składanie życzeń – tak na całym świecie żegnamy stary, a witamy Nowy Rok. Te zwyczaje, choć są dość nowe, stały się powszechne i w każdym zakątku świata wyglądają podobnie. Wydaje się, że taki sposób świętowania był „od zawsze”, ale w rzeczywistości jest on mieszaniną nowych i starych zwyczajów.

Kiedy w Europie zaczęto obchodzić Nowy Rok 1 stycznia? W starożytnym Rzymie tradycyjnie za początek nowego roku uznawano 1 marca. Zmieniło się to kiedy 1 stycznia stał się dniem obejmowania urzędu przez nowych konsulów. W 567 roku n.e. synod w Tours zadecydował, że początek roku powinien być liczony od Bożego Narodzenia lub Wielkanocy. Nowy Rok 1 stycznia powrócił dopiero wraz z wprowadzeniem kalendarza gregoriańskiego w 1582 roku. Zwyczaj uroczystego świętowania Nowego Roku datuje się na koniec XIX wieku.

Ostatni dzień starego roku i pierwszy dzień nowego mają od dawna szczególne znaczenie. Wiele zwyczajów przetrwało do dziś i w różnych miejscach Polski, a nawet Europy jest dość podobnych. W Sylwestra należało pozbyć się wszystkiego co było niedobre w minionym roku. Stary rok wyrzucano ze śpiewem i klekotkami, po ulicach miast czy w wioskach chodzili przebierańcy, spisywano na kartkach wszystkie złe rzeczy z minionego roku, a kartkę palono, otwierano szeroko tylne drzwi domu, żeby stary rok opuścił go bez przeszkód. W całej Polsce przyjęło się, że w Sylwestra nie można robić w domu porządków, a w szczególności wymiatać śmieci, ponieważ można wymieść z domu szczęście. Inne zwyczaje były związane z jednym regionem. Na Mazowszu lubiono żegnać rok kawałami, na przykład chowaniem sąsiadom rzeczy, zatykaniem komina, zabieraniem bram z ogrodzenia.

Szczęśliwego Nowego Roku

Oprócz pozbycia się starego roku trzeba było zapewnić sobie powodzenie w nowym. W tym celu w wigilię Nowego Roku gromadzono w domu zapasy jedzenia, wody i opału oraz trzymano żarzący się ogień w palenisku, aby nie zabrakło ich przez cały następny rok. Gospodynie piekły specjalne ciasto, nazywane nowym latkiem lub bochniaczkiem, które gwarantowało dostatek i szczęście w gospodarstwie. Było ono w kształcie kołacza ozdobionego uformowanymi z ciasta gałązkami, figurkami zwierząt, ptaków i ludzi. Na Pomorzu obwiązywano drzewa w sadzie powrósłami uplecionymi z bożonarodzeniowych snopków, w które wkładano upieczone z ciasta krzyżyki. Miało to zapewnić urodzaj owoców.

W Nowym Roku bardzo ważne było kto pierwszy wejdzie do domu: odwiedziny mężczyzny zapewniały domowi radość, natomiast kobiety, a szczególnie ładnej – wróżyły nieszczęście. Dlatego w Nowy Rok kobiety zwykle zostawały w domu, a z życzeniami chodzili mężczyźni.

Do tych starych polskich zwyczajów, często już zapomnianych, dołączył też nowy – wróżenie z szampana pitego na przywitanie Nowego Roku. Zanim wypijemy toast przyjrzyjmy się uważnie bąbelkom. Duże, obficie i chaotycznie unoszące się do góry wróżą rok pełen burzliwych wydarzeń i romansów. Drobne bąbelki spokojnym wężykiem wznoszące się w kieliszku zwiastują zdrowie i szczęście rodzinne w nadchodzącym roku, a krzyżujące się, sygnalizują problemy ze zdrowiem i finansami.
We wszystkich krajach znajdziemy jakiś szczególny lokalny zwyczaj, niespotykany w innych krajach. Dużo z nich jest zabawnych i warto je poznać.

Sylwester na świecie

W Danii niepotrzebne talerze są zbierane przez cały rok, a w noc sylwestrową rozbijane o drzwi domów rodziny i przyjaciół. Inny duński zwyczaj to dosłowne wskakiwanie w Nowy Rok. Skok o północy z oparcia fotela lub krzesła wróży powodzenie na cały rok.
W Hiszpanii o północy należy zjeść 12 jagód winogrona. Najlepiej wszystkie naraz włożyć do ust, ale można też jeść po jednym przy każdym uderzeniu zegara o północy. Ten zwyczaj stał się też popularny we Włoszech.

W Szkocji, ale również w całej Wielkiej Brytanii, wielkie znaczenie przywiązuje się do pierwszej osoby, która w Nowy Rok wejdzie do domu. Najlepiej, gdy jest to ciemnowłosy mężczyzna, jeśli w dodatku przyniesie on chleb oznaczający pożywienie, sól – pieniądze i węgiel – ciepło, to dostatek w nadchodzącym roku jest zagwarantowany.

W Rosji i w wielu innych krajach popularne jest wskakiwanie o północy do przerębla w zamarzniętej rzece lub jeziorze.
W Grecji na drzwiach wejściowych do domu wieszana jest cebula, symbolizująca odrodzenie się życia. W Nowy Rok dzieci budzone są przez rodziców stukaniem w głowę tą cebulą. W Estonii noworoczne tradycje związane są z jedzeniem. Tego dnia należy zjeść siedem posiłków, aby zapewnić sobie obfitość w nadchodzącym roku.

Symbolem szczęścia w Austrii jest świnia. Austriacy obdarowują się na Nowy Rok świnkami z czekolady i marcepanu.
We wszystkich krajach anglojęzycznych Nowy Rok witany jest śpiewaniem starej szkockiej ballady „Auld Lang Syne”, której słowa napisał pod koniec XVIII wieku Robert Burns, a melodia oparta jest na motywach ludowych. I u nas jest ona znana pod tytułem „Ogniska już dogasa blask”. Śpiewa się ją stojąc w kole, trzymając sąsiadów za ręce, ale są one skrzyżowane na piersiach więc uczestnicy tworzą ścisły krąg. Na zakończenie wszyscy zbliżają się do środka. W tej pieśni wspominani są dawni przyjaciele, ale też jest w niej nadzieja na nowe przyjaźnie w Nowym Roku. Może ten zwyczaj rozpowszechnimy i u nas, a pożegnanie starego roku będzie dla nas nie tylko wesołą zabawą, ale wzbudzi refleksję nad tym co było i chęć braterstwa z innymi w Nowym Roku.

„Auld Lang Syne” (tłum. Zofia Kierczys)

Pójść ma w niepamięć stary druh,

Wspomnienie zgasnąć w nas?

Pójść ma w niepamięć stary druh

I dawny czas?

Za dawny, bracie, czas

Za dawny czas;

Kielichy wznieśmy jeszcze raz

Za dawny czas. 

….
Dłoń podaj mi przez przepaść lat

I wypij ze mną wraz

Za dróg przebytych w życiu szmat,

Za dawny czas.

Antonina Zalewska

Inne teksty naszej autorki znajdziecie tutaj.