Cmentarze są często pięknymi fragmentami i stałym elementem naszych miast, ale też osiedli wiejskich. Podobnie jak parki, skwery i trawniki także podlegają presji ze strony zarządców zieleni, spacerowiczów. Czy wykorzystanie cmentarzy przez ptaki – stanowiące świetne wskaźniki jakości środowiska – jest takie jak parków? – Pytanie wcale nie jest bezzasadne, bowiem w podręcznikach i pracach naukowych, często różnej jakości zieleń miejska jest po prostu wrzucana do jednaj kategorii – podkreśla prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu – inicjator wielu badań dotyczących ptaków cmentarzy.
Metaanaliza danych ze Środkowej Europy wskazała, że skład i struktura populacji ptasich różni się pomiędzy parkami a cmentarzami, nawet jeśli kontroluje się efekt wielkości obiektu. Wynika to z tego, że na cmentarzach poza zielenią ważnym ich składnikiem są grobowce i budynki sakralne, co stwarza kolejne mikrosiedliska do zakładania gniazd i zbierania pokarmu. Z drugiej strony częstsze porządkowanie powoduje, że na cmentarzach mamy znacznie mniejszą liczbę gatunków gniazdujących na ziemi i nisko nad ziemią, np. pokrzewek i słowików. Wyjątkowo „cmentarnym” gatunkiem jest choćby ciepłolubny kulczyk, bliski krewniak kanarka.
Warto podkreślić, że cmentarze Polski, Czech i Słowacji – są dość wyjątkowe na tle innych nekropolii świata, co zapewne związane jest z innym modelem religijności i kontynuowanym tradycyjnym sposobem pochówku. Tam, gdzie grobowce zastępowane są przez tzw. pola urnowe ptaków jest zasadniczo mniej.
Jednak wpływ na występowanie i zachowania ptaków na cmentarzach wynikają nie tylko z obecności wskazanych mikrosiedlisk, ale też innego niż w parkach zachowania ludzi. Można powiedzieć, że ludzie spacerujący po terenie cmentarza są bardziej refleksyjni, wolniej się poruszają i znacznie rzadziej w towarzystwie czworonogów. Ptaki bardzo szybko rozpoznają te inne zachowania ludzi i szybko się do nich adoptują. Na cmentarzach staja się bardziej ufne i pozwalają się obserwować z bliższej odległości.
Cmentarze są ważne dla ptaków w okresie pozalęgowym. Stanowią na przykład miejsca zimowania gawronów, a w kępach świerków uwielbiają spędzać dzienny czas sowy uszatki.
Na wsiach cmentarze często położone są na wzgórzach, za wsią, więc roztacza się z nich widok na okoliczne pola. To też doskonałe warunki na dokonywanie obserwacji.
– Osobiście uwielbiam odwiedzać cmentarze, w zasadzie we wszystkich miejscowościach, gdzie bywam, w kraju i za granica, staram się znaleźć czas na odwiedzenie nekropolii – doskonałe miejsce i na szersza refleksję nad przemijaniem, jak i na dokonanie obserwacji ornitologicznych – dodaje prof. Tryjanowski.
ZOBACZ TAKŻE:
Niezwykła historia o rekinie i rybaku, który uratował go z sieci (video)
Fot. ma charakter poglądowy. Źródło prof. dr hab. Piotr Tryjanowski Katedra Zoologii, Wydział Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach/mat. prasowe.